قبول
قبول این است که مشتری بگوید: «قبلت» یا «اشتریت» یا «ابتعت» و نظیر آنها، [۱] [۲]که مقابل ایجاب است.
اگر کسی بخواهد طلب یا حق خود را به دیگری صلح کند، در صورتی صحیح است که او [ دیگری ] قبول نماید، ولی اگر بخواهد از طلب یا حق خود بگذرد، قبول کردن او لازم نیست.
عنوان مسئله:
اگر کسی بخواهد طلب یا حق خود را به دیگری صلح کند، در صورتی صحیح است که او [ دیگری ] قبول نماید، ولی اگر بخواهد از طلب یا حق خود بگذرد، قبول کردن او لازم نیست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- زوجه مهر خود را صلح میکند به زوج خود به چیز کمی که زوج او را طلاق رجعی بدهد، آیا در این صورت طلاق رجعی صحیح است؟
- هرگاه کسی طلبی از غیر سیّد و یا سیّد دارد و میخواهد ذمّه او را ازبابت زکات، یا خمس بری نماید، آیا لازم است که طلب خود را از آنها بگیرد و دو مرتبه به آنها از بابت زکات یا خمس بدهد، یا لازم نیست؟
- زیدی از عمروی طلبی دارد، مثلاً: یکصد تومان به موعد سی روز و همین زید یکصد تومان بدهی دارد به بکری به موعد سی روز، میخواهد آن تمسّک طلبِ خود را بدهد به بکر در مقابل بدهی خود که بکر رأس موعد وجه را از عمرِو مدیون به زید دریافت نماید. آیا رضایت عمرو مدیون شرط صحّت این عمل زید است یا خیر؟ و بدون قبول بلکه اطّلاع عمرو حواله انجام میگیرد یا خیر؟ و اصلاً این قسم معامله که امروز رایج بازار است صورتی دارد یا خیر؟ و اگر اختلاف باشد بین مدّت و مبلغِ طلب و بین مدّت و مبلغ بدهی، مثلاً: شخصی بدهی دارد به زیدی سیصد تومان موعد یک ماه و طلب دارد از دو نفر، از یکی صد تومان موعد 25 روز و از دیگری دویست تومان 33 روز، جایز است که این دو تمسّک طلب مزبور را بدهد به آن زید طلبکار در مقابل سیصد تومان طلبش که موعد یک ماه بوده یا خیر؟ توضیح آن که: این اختلاف مدّت و مبلغ را حساب میکند از قرار تنزیل هر تومانی در یک ماه صد دینار و مدّت و مبلغ را کم و زیاد میکند.
- وضو یا غسل جبیرهای در مواردی که ضم تیمّم لازم است، قبل از وقت برای نماز قضا صحیح است یا خیر؟
- هر گاه شخص پیش از ظهر چهار فرسخ برود و همان روز پیش از ظهر برگردد در صورتی که منافاتِ صوم را به عمل نیاورده نیّت روزه کند، روزه او صحیح است یا خیر؟
- در غیر وقت نماز، شخص جنب بخواهد غسل کند، در صورتی که قصد به جا آوردن کاری که مشروط به غسل است هم ندارد، آیا غسل او صحیح است یا خیر؟
- در کتاب (انیس التُجّار) نراقی قدس سره در احکام نقد و نسیه میفرماید: هر گاه کسی حقّی در ذمّه دیگری داشته باشد خواه مبیع باشد، یا قیمت چیزی که به او فروخته، جایز نیست که آن را تأخیر بیندازد تا مدّت معیّنی به شرط آن که قدری از آن چه میخواهد زیادتر بگیرد، در صورتی که عمرو باید آن وجه را فی الحال بدهد و در صورتی که عمرو باید وجه را بعد از یک ماه بدهد جایز نیست که زید او را دو ماه مهلت دهد که آن پول را قدری زیادتر بگیرد (74) و محل ابتلا اینست که مقروض در این دو فرع اگر به طلبکار بگوید: مبلغ معیّنی فی الحال به تو میبخشم و در ضمن این هبه شرط میکنم که مطالبه خود راتا مدّت معلوم ساقط نمایی و از من مطالبه ننمایی، داین هم قبول نماید. آیا این هبه و شرط جایز است، یا حکم در فرع مذکور تفاوت دارد و اگر رأس موعد و حلول طلب مدیون هبه به شرط را عمل نکرد، بلکه وجهی به داین بدهد و خواهش کند که یک ماه دیگر مهلت بدهد داین هم قبول کند، چگونه خواهد بود؟
- زیدی فضولتاً مهریّه عیال عمرو را به عمرو بذل میکند به شرط طلاق و عمرو هم پس از قبول، زوجه خود را مختلعه مینماید، آیا این طلاق خلعی پس از اجازه زوجه عمرو بذل را، صحیح است یا خیر؟ و آیا فرقی دارد دانستن و ندانستن عمرو فضولی بودن بذل را یا خیر؟
- شخصی متاعی خریده - مثلاً - معادل هزار تومان، قیمت آن را نقداً ندارد میخواهد یک طغری برات و چک بانک هزار تومانی - که وعده پرداخت آن تا یک ماه است - بدهد، صاحب متاع قبول نمیکند و شخص دیگر به آن صاحب برات و چک میگوید: من نهصد و پنجاه تومان نقد به تو میدهم، برات هزار تومانی یک ماهه را قبول دارم، آیا این عمل برای آن نقد دهنده و صاحب برات جایز و صحیح است یا نه؟ آیا به طور کلّی چکهای بانک و بروات را بدین طریق میتوان خرید و فروش نمود؟
- بعضی از فِرَق باطله اظهار میدارند که: به اظهارات شما مسلمین احکام و تقسیمات ارث در اسلام از روی مصالحی وضع شده است، در صورتی که مُصالحه و انتقال، آن فواید را از بین میبرد؛ زیرا به اشخاص حق داده است که در صورت مایل بودن به نحو دلخواه دارایی خود را در حال حیات بین ورثه خود به نحو صلح و انتقال قسمت نماید و بعض ورثه را از آن محروم سازد، مستدعی جنابم جواب این اعتراض را به نحو شافی و کافی مرحمت فرمایید.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا می شود طلب را در برابر چیزی یا بدون عوض به دیگری (غیر از بدهکار) صلح کرد ؟
- [سایر] آیا امام حسن مجتبی(ع) برای صلح با معاویه پول طلب نموده بود و امتیاز مالی درخواست کرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا می شود بدون قبول بدهکار از طلب یا حقّ خود گذشت ؟
- [آیت الله سبحانی] پدر منزلش را به فرزندانش بلاعوض و مجانی صلح نمود و کلیه خیارات را ساقط کرد آیا صلح صحیح است؟
- [آیت الله نوری همدانی] کسی از دیگری طلبی دارد که باید بعد از مدتی پس بگیرد . اما طلب خود را به مقدار کمتری صلح می نماید آیا چنین مصالحه ای درست است ؟
- [آیت الله بهجت] اگر نوع و مقدار تمکین توسط زن شرط شود، در چه صورتی لازم الاجرا است؟ آیا باید لزوما ضمن عقد نکاح باشد، یا این که اگر بعد از آن باشد و مورد قبول زوج باشد نیز قابل قبول است؟
- [آیت الله سبحانی] کسی تمامی اموال خود را به مکان مقدسی صلح نموده و قبل از قبض دادن مرده است آیا صلح وی صحیح است؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر فردی در غیاب بعضی از فرزندانش و بدون موافقت فرزندانی که حاضر هستند، اموالش را به یکی از پسران خود صلح کند، آیا این صلح صحیح است؟
- [آیت الله سبحانی] آیا لازم است قراردادها تحت عنوان بیع، اجاره و صلح و... قرار گیرد یا قراردادهای دیگری هم که تحت هیچ یک از این عناوین قرار نمی گیرد نیز صحیح است؟
- [سایر] آیا درست است که عراق پیشنهاد صلح داد و قبول کرد تمام خسارات ایران را بدهد ولی ایران این پیشنهاد را نپذیرفت؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- صلح آن است که انسان با دیگری سازش کند که مقداری از مال یا منفعت مال خود را ملک او کند، یا از طلب یا حق خود بگذرد که او هم در عوض، مقداری از مال یا منفعت مال خود را به او واگذار نماید، یا از طلب یا حقی که دارد بگذرد، بلکه اگر بدون آن که عوض بگیرد مقداری از مال، یا منفعت مال خود را به کسی واگذار کند، یا از طلب یا حق خود بگذرد، باز هم صلح صحیح است.
- لازم نیست صیغه صلح به عربی خوانده شود، بلکه با هر لفظی که بفهماند با هم صلح و سازش کردهاند صحیح است.
- اگر سر کسی حواله بدهد که بدهکار نیست، چنانچه او حواله را قبول کند، پیش از پرداختن حواله میتواند مقدار حواله را از حواله دهنده بگیرد، ولی اگر طلبکار طلب خود را به مقدار کمتری صلح کند، کسی که حواله را قبول کرده، همان مقدار را میتواند از حواله دهنده مطالبه نماید.
- اگر انسان مقدار بدهی خود را بداند و طلبکار او نداند، چنانچه طلبکار طلب خود را به کمتر از مقداری که هست صلح کند، مثلاً پنجاه تومان طلبکار باشد و طلب خود را به ده تومان صلح نماید، زیادی برای بدهکار حلال نیست، مگر آن که مقدار بدهی خود را به او بگوید و او را راضی کند، یا طوری باشد که اگر مقدار طلب خود را میدانست، باز هم به آن مقدار صلح میکرد.
- اگر از کسی طلبی دارد که باید بعد از مدتی بگیرد، چنانچه طلب خود را به مقدار کمتری صلح کند و مقصودش این باشد که از مقداری از طلب خود گذشت کند و بقیه را نقد بگیرد، اشکال ندارد.
- اگر دو نفر از یک نفر طلبکار باشند، یا دو نفر از دو نفر دیگر طلبکار باشند و بخواهند طلبهای خود را به یکدیگر صلح کنند، چنانچه طلب آنان از یک جنس و وزن آنها یکی باشد، مثلاً هر دو ده مَن گندم طلبکار باشند، مصالحهی آنان صحیح است و همچنین است اگر جنس طلب آنان یکی نباشد، مثلاً یکی ده مَن برنج و دیگری دوازده مَن گندم طلبکار باشد، ولی اگر طلب آنان از یک جنس و چیزی باشد که معمولاً با وزن یا پیمانه آن را معامله میکنند، در صورتی که وزن یا پیمانهی آنها مساوی نباشد، مصالحه آنان اشکال دارد.
- اگر چیزی را که به صلح گرفته معیوب باشد، میتواند صلح را به هم بزند، ولی اگر بخواهد تفاوت قیمت صحیح و معیوب را بگیرد اشکال دارد.
- کسی که لباس ندارد اگر دیگری لباس به او ببخشد یا عاریه دهد، چنانچه قبول کردِن آن برای او مشقّت نداشته باشد باید قبول کند، بلکه اگر عاریه کردن یا طلب بخشش برای او سخت نیست، باید از کسی که لباس دارد طلب بخشش یا عاریه نماید.
- حواله دادن سر کسی که بدهکار نیست، در صورتی صحیح است که او قبول کند و نیز اگر انسان بخواهد به کسی که جنسی بدهکار است، جنس دیگر حواله دهد، مثلاً به کسی که جو بدهکار است گندم حواله دهد، تا او قبول نکند حواله صحیح نیست.
- کفالت در صورتی صحیح است که کفیل به هر لفظی اگر چه عربی نباشد به طلبکار بگوید:که من ضامنم هر وقت بدهکار خود را بخواهی به دست تو بدهم و طلبکار هم قبول نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کسی بخواهد طلب یا حق خود را به دیگری صلح کند در صورتی صحیح است که او قبول نماید. ولی اگر بخواهد از طلب یا حق خود بدون صلح بگذرد قبول کردن او لازم نیست.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر کسی بخواهد طلب یا حق خود را به دیگری صلح کند در صورتی صحیح است که او قبول نماید و اگر بخواهد از طلب یا حق خود بگذرد قبول کردن او لازم نیست
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر کسی بخواهد طلب یا حق خود را به دیگری صلح کند؛ در صورتی صحیح است که او قبول نماید؛ ولی اگر بخواهد از طلب یا حق خود بگذرد؛ قبول کردن او لازم نیست.
- [آیت الله سیستانی] اگر کسی بخواهد طلب یا حقّ خود را به دیگری صلح کند ، در صورتی صحیح است که او قبول نماید ، ولی اگر بخواهد از طلب یا حقّ خود بگذرد ، قبول کردن او لازم نیست .
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر کسی بخواهد طلب یا حقّ خود را به دیگری صلح کند، در صورتی صحیح است که او قبول نماید، ولی اگر بخواهد از طلب یا حقّ خود بگذرد، قبول کردن او لازم نیست.
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی بخواهد طلب یا حقّ خود را به دیگری صلح کند در صورتی صحیح است که او قبول نماید ولی اگر بخواهد از طلب یا حقّ خود بگذرد قبول کردن لازم نیست.
- [آیت الله خوئی] اگر کسی بخواهد طلب یا حق خود را به دیگری صلح کند، در صورتی صحیح است که او قبول نماید، ولی اگر بخواهد از طلب یا حق بگذرد قبول کردن او لازم نیست.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر کسی بخواهد طلب یا حقّ خود را به دیگری صلح کند در صورتی صحیح است که او قبول نماید، ولی اگر بخواهد از طلب یا حقّ خود بگذرد قبول کردن او لازم نیست ولی عنوان صلح ندارد بلکه ابرأ است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر کسی بخواهد طلب خود را در برابر چیزی یا بدون عوض، به دیگری صلح کند، درصورتی صحیح است که طرف قبول نماید، ولی اگر بخواهد از طلب یا حق خود بگذرد قبول کردن طرف لازم نیست و این نیز نوعی از صلح است.
- [آیت الله بهجت] اگر کسی بخواهد طلب یا حق خود را با دیگری صلح کند در صورتی صحیح است که او قبول نماید.